რეარდენმა გაიგო, თუ როგორ გადაულაპარაკა ბერტრამ სკადერმა ვიღაც გოგონას, რომელმაც შემდეგ აღშფოთებულმა წამოიძახა:

– მის გამო გული ნუ დაგწყდება. ხომ იცი, რომ ფული ყველანაირი ბოროტების საწყისია, და ის კი ფულის ტიპიური პროდუქტია.

რეარდენს არ ეგონა, რომ ფრანცისკოს შეეძლო ეს გაეგონა, მაგრამ დაინახა, როგორ შებრუნდა ის წყვილისკენ ცივი, მაგრამ თავაზიანი ღიმილით.

ავტორი: Craig Biddle

თარგმანი: ირაკლი იაგორაშვილი, აინ რენდის ცენტრი - საქართველო

სტატია თავდაპირველად გამოქვეყნდა The Objective Standard-ის გვერდზე და შემოკლებული ვარიანტი ხელახლა გამოქვეყნდა აქ მათი ნებართვით. 

 

დავიწყოთ სამი ერთი შეხედვით უდავო ფაქტით:

პირველი - პოლიტიკა არის ფილოსოფიის დარგი, რომელიც განსაზღვრავს სათანადო სოციალური სისტემის პრინციპებს, მათ შორის მთავრობის შესაფერის ფუნქციებს. პოლიტიკა პასუხობს შემდგომ შეკითხვებს: ”რისი გაკეთების უფლება უნდა ჰქონდეს ადამიანს? რა უნდა აიძულონ? რა უნდა აეკრძალოს? როგორ უნდა ჩამოაყალიბოს და აღასრულოს მთავრობამ შესაბამისი ქცევის წესები?” სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, პოლიტიკა არსებითად ეხება თავისუფლებასა და იძულებას.

მაშ, რა უნდა მოიმოქმედოს მთავრობამ, რომ ხელი შეუწყოს სამეწარმეო ინოვაციურობას, მზაობას და განსჯას?

შესაძლებელია თუ არა მეწარმეობის ხელშეწყობა, გაძღოლა და წარმართვა ზევიდან, ხელისუფლების მხრიდან, თუ ეს აუცილებლად ძირებიდან წამოსული, ბაზრის მიერ წამოშობილი მოვლენაა?

პასუხი, რა თქმა უნდა, არის ის, რომ მეწარმეობა წარმოიშობა არა სახელმწიფოს ხელდასმით, არამედ პიროვნებების ინიციატივით, შემოქმედებით და ენთუზიაზმით. საუკეთესო რამ, რაც მთავრობას მეწარმეობისთვის ხელშესაწყობად შეუძლია გააკეთოს, მეწარმეობის განვითარების წამახალისებელი გარემოს შექმნაა – ესაა: სტაბილური ფული, კანონის უზენაესობა, თავისუფალი და ღია კონკურენცია.

კორონავირუსით გამოწვეულმა პანდემიამ ისე როგორც არასდროს აჩვენა საერთაშორისო თანამშრომლობისა და ინოვაციების მნიშვნელობა. პანდემიის განმავლობაში სახელმწიფო სტრუქტურები დიდ წნეხს განიცდიან, რაც გავლენას ახდენს ადამიანის ცხოვრებაზეც. პანდეემის შემდგომ მნიშვნელოვანი გამოწვევად დარჩება ეკონომიკის განვითარება და საზოგადოების რეაბილიატაცია. თუმცა ამ პროცესებიდან გარკვეული დასკვენების გამოტანა აუცილებელია, რათა მომავალში გარკვეული საფრთხეების გააზრება და პრევენცირება უფრო მარტივად შევძლოთ.

1943 წელს ჯონ მეინარდ კეინზი აცხადებდა – „ცენტრალური ბანკის საკრედიტო ექსპანსია სასწაულებს ახდენს, ქვას პურად აქცევსო”.

ხანგრძლივი კრიზისის შემდეგ იაპონიის მთავრობამ და ცენტრალურმა ბანკმა ძალების აღდგენა სცადეს და მეოცე საუკუნის უკანასკნელი კეინზისეული ექსპერიმენტი ჩაატარეს. სამწუხაროდ, ეს ექსპერიმენტი მარცხით დამთავრდა. არა მარტო იაპონიის ისტორია, არამედ მთელი XX საუკუნის ეკონომიკური ისტორია მოწმობს, რომ კეინზის მიერ დაპირებული სასწაული სიყალბე აღმოჩნდა. მან ცხოვრების მაღალი სტანდარტები კი არა, კრიზისი და დეპრესია მოიტანა.

„კაპიტალიზმი თუ გარემო: შეიძლება თუ არა სიხარბე ოდესმე იყოს მწვანე?“ The Guardian -ის სტატიაში, რომელიც ამ სათაურით გამოქვეყნდა მოცემულია სტანდარტული ხედვა კაპიტალიზმისა და გარემოს ურთიერთობის შესახებ. ამ სტატიის მიხედვით კაპიტალიზმი და გარემო აუცილებლად ეწინააღმდეგებიან ერთმანეთს. სტატიაში განხილული ლოგიკით გამდიდრების ერთადერთი გზაა გარემოს გამოყენებაა, რა პროცესშიც გარემო მნიშვნელოვნად ზიანდება.

მარტ ლაარი
ესტონეთის პრემიერმინისტრი 1992-94 და 1999-2002 წლებში. ესტონეთის პარლამენტის წევრი, პროპატრიისა და რესპუბლიკის კავშირის ფრაქციის თავმჯდომარე

ახალი ეკონომიკური სკოლა საქართველო, ტომი V, თავისუფლების ბიბლიოთეკა
გამოქვეყნდა 2002 წელს

ესტონეთი ჩრდილოეთ ევროპის პატარა ქვეყანაა, რომელიც ბალტიის ზღვის პირას, აღმოსავლეთისა და დასავლეთის, ჩრდილოეთისა და სამხრეთის გზაჯვარედინზე მდებარეობს. სამუელ ჰანტინგტონის თანახმად, ესტონეთი დასავლური ცივილიზაციის საზღვარია, საზღვარი, სადაც ცივილიზაციები ერთმანეთს ეჯახება1. ამის გამო, ესტონეთი ისტორიკოსების დიდ ინტერესს იწვევს, მაგრამ იქაურ ხალხს რთულ პირობებში უწევს ცხოვრება.

ახ.წ. პირველ საუკუნეში რომის იმპერატორმა, ნერონმა, განაცხადა : „მოდით გადავიხადოთ გადასახადები იქმადე სანამ არავინ არაფერს არ ფლობდეს იქნება“.ნერონს ნამდვილად უყვარდა მაღალი საგადასახადო განაკვეთი. ამ კუთხით მას არაერთი ისტორიული კამპანია ჩაუტარებია, თუმცა არც ერთი ასეთი პოლიტიკოსი დაუსჯელი არ დარჩენილა. ნერონიდან მრავალი საუკუნის შემდეგ, საფრანგეთის მეფის, ლუი XIV- ის, ფინანსთა მინისტრმა, ჟან ბატისტ კოლბერტმა იცოდა, რომ მთავრობები ფრთხილად უნდა მოეკიდოს მათ მოვალეობებს. მისი ცნობილი გამონათქვამია რომ,

 თქვენ, ალბათ, გაგიგონიათ ფრაზა: ”მდიდრები მდიდრდებიან, ხოლო ღარიბები კი უფრო ღარიბდებიან”.

დიახ, მართალია, მდიდრები მდიდრდებიან, მაგრამ ღარიბებიც მდიდრდებიან - განსაკუთრებით თუ ათწლეულებს ან უფრო მეტ პერიოდს ვაანალიზებთ და  ვაკვირდებით იმ ქვეყნებს, სადაც მთავრობები პატივს სცემენ კანონის უზენაესობასა და საკუთრების დაცვის უფლებებს.

ვერ გამიგია, თუ რატომ არის სურვილი, რომ შეინარჩუნო ფული, რომელიც გამოიმუშავე “სიხარბე”, ხოლო სურვილი რომ აიღო სხვისი ფული “სიხარბის” საწინააღმდეგო - ტომას სოუელი

დაიჯერებთ თუ არა, მე-16 საუკუნის იდეები დღესაც 21-ე საუკუნის პოლიტიკურ დისკურსშიც შეგიძლიათ აღმოაჩინოთ. 1516 წელს უნივერსალური საბაზისო შემოსავალი ქურდობასთან გამკლავების საშუალებად განიხილებოდა; 2019 წელს ეს საკითხი აშშ-ის ყოფილის საპრეზიდენტო კანდიდატის ენდრიუ იანგის პლატფორმის საფუძველი იყო.